Gevaarlijke stoffen op het werk zijn stoffen die mogelijk gevaar opleveren voor de veiligheid en gezondheid van werknemers. Deze stoffen kunnen zitten in verpakte producten, zoals schoonmaakmiddelen, kitten, verven en smeermiddelen. Ook kunnen gevaarlijke stoffen tijdens het werk ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn lasrook, hout- en kwartsstof en dieselmotoremissie.
Wat is het risico?
Gevaarlijke stoffen kunnen giftig, agressief, irriterend, brandgevaarlijk, kankerverwekkend, bedwelmend, explosief of van invloed op de voortplanting zijn. Dit is afhankelijk van het type stof, van de dosis en van de omstandigheden. Gezondheidsklachten kunnen direct optreden, maar ook pas na jaren verschijnen en/of verergeren na langdurige blootstelling.
Waar komt een werknemer het tegen?
Gevaarlijke stoffen kunnen in vrijwel alle werksituaties voorkomen. Voorbeelden zijn de schoonmaakbranche, bouwnijverheid, (zware)industrie, landbouw en gezondheidszorg.
Wetgeving gevaarlijke stoffen
Een werkgever is verplicht te zorgen voor een veilige en gezonde werkplek voor werknemers. Als onderdeel van de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) moet een werkgever ook de blootstelling aan gevaarlijke stoffen beoordelen. Onder meer door te inventariseren aan welke stoffen werknemers worden blootgesteld en in welke mate. Waar de blootstelling volgens de normering te hoog is, moeten maatregelen worden getroffen.
Iedere gevaarlijke stof kent specifieke gebruiksvoorwaarden. Deze zijn ook op deze site te vinden onder het thema Gevaarlijke stoffen.
Werknemers die met gevaarlijke stoffen werken zijn verplicht de instructies van de gebruiksvoorwaarden nauwkeurig te volgen en eventueel aanvullende instructies van de werkgever op te volgen.
Herken een risico
Op de verpakking van producten is aangegeven of ze gevaarlijke stoffen bevatten. Het gevaarsymbool geeft aan om welk type gevaar het gaat. De R- en S-zinnen op het etiket geven meer informatie over de gevaareigenschappen van de stof en de bijbehorende veiligheidsaanbevelingen. De leverancier van producten met een gevaarsymbool is verplicht een veiligheidsinformatieblad (VIB) te leveren. Hierop is gedetailleerde informatie over het betreffende product opgenomen, onder andere over risico’s voor de veiligheid en gezondheid.
De grootte van de risico’s zijn voor zowel verpakte als voor niet-verpakte gevaarlijke stoffen te bepalen met metingen, of aan de hand van literatuur. Een arbodienst of gespecialiseerd adviesbureau kan daarin adviseren.
Maatregelen
Bij het nemen van maatregelen om blootstelling te verlagen, is de werkgever verplicht het voorgeschreven stappenplan van de arbeidshygiënische strategie te volgen. Dit houdt in dat maatregelen op een zo hoog mogelijk niveau genomen moeten worden. Pas als een maatregel van een bepaald niveau om technische, organisatorische of economische redenen niet mogelijk is, mag gekozen worden voor maatregelen van één niveau lager.
De maatregelen op volgorde van prioriteit:
1. bronmaatregelen
2. vrijkomen stof tegengaan of beperken
3. collectieve maatregelen
4. individuele maatregelen
5. persoonlijke beschermingsmiddelen
