Tips voor veilig en gezond werken van gedragsexperts
“Hoe kunnen we ervoor zorgen dat werknemers gezond, veilig en duurzaam kunnen werken?” Dat is de vraag waar gedragsexperts Maartje Bakhuys Roozeboom (TNO) en Rita Timmerman (Ministerie van Algemene Zaken) zich in hun werk mee bezig houden. Als gedragsexperts doen zij onder andere onderzoek naar manieren om werknemers veilig en gezond te laten werken, en bieden zij bedrijven advies en interventie(ontwikkeling) aan op dit thema.
Ruim 1 miljoen werknemers in Nederland hebben in het werk te maken met gevaarlijke stoffen. Door de lange tijd tussen blootstelling aan gevaarlijke stoffen en het optreden van gezondheidsklachten ontbreekt het bij zowel werkgevers als werknemers vaak aan urgentie om prioriteit te geven aan veiligheid. Bakhuys Roozeboom legt uit: “Werkgevers die onvoldoende maatregelen treffen, ondervinden hier zelf geen consequenties van. De medewerkers worden in de meeste gevallen pas ziek als ze niet meer in dienst zijn. Ook voor werknemers zorgt dit voor een onderschatting van de risico’s, omdat ze op het moment van blootstelling zelf vaak niets merken.”
Verder leert de ervaring dat de verantwoordelijkheid voor veilig werken met gevaarlijke stoffen in de praktijk vooral bij de werknemer wordt neergelegd, door bijvoorbeeld het verschaffen van persoonlijke beschermingsmiddelen. Bakhuys Roozeboom vertelt: “Deze persoonlijke beschermingsmaatregelen worden vaak niet of onvoldoende op de juiste manier gebruikt. Hierbij spelen allerlei verschillende factoren een rol, denk bijvoorbeeld aan ongemak, motivatie en bedrijfscultuur.” Daarbij vult Timmerman aan dat er vaak ten onrechte wordt gedacht dat het aan werknemers zelf ligt dat ze instructies niet opvolgen. “Het komt vaak door externe omstandigheden, zoals beschermingsmiddelen die niet (makkelijk) voorhanden zijn of tijdsdruk.”
Tips
Een eerste stap voor werkgevers om een veilige werkvloer te creëren is investeren in bronaanpak. Hierdoor wordt veilig werken minder afhankelijk van het gedrag van werknemers. Denk hierbij aan het vervangen van gevaarlijke stoffen of het installeren van ingebouwde afzuigingsapparatuur. Vervolgens is het belangrijk om het gedrag van werknemers op de werkvloer bespreekbaar te maken en proberen te beïnvloeden. Timmerman adviseert om eerst te bepalen welke gedragsverandering het meeste resultaat kan geven en deze vervolgens te concretiseren: “Waar zit het grootste gevaar en waar kun je het meeste effect behalen? Dat kan bijvoorbeeld het veranderen van een looproute zijn, het efficiënter inregelen van het werkproces of het aanzetten van een afzuiginstallatie. Met EAST-kaarten[1] kun je snel ideeën bedenken om medewerkers vanuit hun eigen motivatie veiligheidsinstructies te laten opvolgen. Door dit spel als werkgevers en werknemers samen te spelen, kom je tot gedragsinterventies die voor iedereen gewenst zijn. Je kunt het ook grondiger aanpakken met behulp van een gedragsmodel samen met een gedragsexpert.”
Of er nog een laatste tip is voor gedragsverandering op de werkvloer? “Met alleen voorlichting over risico’s kom je er niet. Om blootstelling aan gevaarlijke stoffen te voorkomen, moet veilig werken echt onderdeel worden van de organisatiecultuur en de dagelijkse routine. Op alle niveaus moet hier prioriteit aan worden gegeven en worden uitgedragen. Daarnaast biedt het uitwisselen van goede praktijken perspectief aan werkgevers die meer aan preventie willen doen, maar niet weten hoe”, aldus Bakhuys Roozeboom.
Lees dit verhaal voor meer informatie over de EAST-kaarten.
Tips ontvangen van experts en ervaringsdeskundigen over veilig werken met gevaarlijke stoffen in jouw sector? Meld je aan via www.hoeveiligwerkjij.nl!