Werkgevers moeten bepalen of er veilig met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt. Dit kan door de blootstelling te vergelijken met de zogeheten grenswaarde van een stof. Blijft de concentratie gevaarlijke stof beneden de grenswaarde? Dan zijn werknemers over het algemeen voldoende beschermd. Als de concentratie de grenswaarde nadert, dan is het goed om maatregelen te nemen. Is de concentratie hoger dan de grenswaarde? Dan is het werken met gevaarlijke stoffen onveilig. Werkgevers zijn in dat geval verplicht om de concentratie te verlagen.
Wetgeving
- Arbobesluit artikel 4.3 van het Arbeidsomstandighedenbesluit beschrijft de wetgeving voor de grenswaarden.
- In de bijlage bij Arbobesluit artikel 4.19 van de Arboregeling worden de beschikbare publieke grenswaarden weergegeven.
Periodewaarden en ceiling-waarden
Grenswaarden zijn tijdgewogen gemiddelden over 8 uur, aangeduid met TGG-8u (tijd gewogen gemiddelde). Binnen deze periode van 8 uur kunnen concentratieniveaus voorkomen die hoger zijn dan de grenswaarde als getal. Deze moeten dan echter worden gecompenseerd door lagere waarden waardoor het 8 uur-gemiddelde niet wordt overschreden. De overschrijding mag echter nooit tot gezondheidsschade leiden.
Daarnaast kan bij een grenswaarde sprake zijn van een plafondwaarde (ceiling-waarde). Een dergelijke absolute blootstellingsgrens mag niet worden overschreden. In bepaalde gevallen wordt om praktische redenen de ceiling-waarde vertaald in een tijdgewogen gemiddelde grenswaarde over 15 of 30 minuten.
Ten slotte wordt in een aantal gevallen (de zogenoemde piekblootstellingen) een grenswaarde als tijdgewogen gemiddelde over 15 minuten vastgesteld (TGG-15min). Dit gebeurt om hoge blootstellingsniveaus gedurende korte tijd te voorkomen.
Zelf grenswaarden vaststellen
Voor de meeste stoffen zijn geen wettelijke grenswaarden opgesteld. Hebben werknemers te maken met een stof waarvoor geen wettelijke grenswaarde bestaat, dan is een werkgever verplicht een grenswaarde vast te stellen. Deze grenswaarde moet zo laag zijn dat er geen gezondheidsschade kan ontstaan bij de werknemers.
Het zelf vaststellen van grenswaarden past bij de omslag in de arbeidsomstandighedenzorg sinds de wijziging van de Arbowet 2007. De nieuwe wet bepaalt voornamelijk de doelen voor de veiligheid en gezondheid op de werkplek. Ondernemingen zijn grotendeels vrij in de keuze van middelen om deze doelen te realiseren. Deze keuzevrijheid is ook doorgevoerd bij het nieuwe grenswaardestelsel.
Van de bijna 1000 MAC-waarden (Maximaal Aanvaarde Concentraties) uit 2006 zijn er 120 overgenomen als wettelijke grenswaarden en zo'n 50 als wettelijke grenswaarden voor kankerverwekkende stoffen. Voor stoffen zonder wettelijke grenswaarden kan gebruikgemaakt worden van gezondheidskundige grenswaarden uit andere betrouwbare bronnen (ook private bronnen). Voor de stoffen waarvoor geen grenswaarde vastgesteld is, moet de werkgever zelf een veilige grenswaarde of een veilige werkwijze vaststellen.
Instrumenten om te raadplegen
- Voor meer informatie over werken met gevaarlijke stoffen kunt u terecht op de website Inspectiefocus van SZW.
- In de zelfinspectie gevaarlijke stoffen van de Nederlandse Arbeidsinspectie is meer informatie terug te vinden over het werken met en vaststellen van grenswaarden.
-
In de Databank Grenswaarden Stoffen op de Werkplek van de Sociaal-Economische Raad (SER) kunt u opzoeken welke grenswaarde er is vastgesteld.