Of werknemers daadwerkelijk een risico lopen bij contact met biologische agentia hangt af van een aantal zaken, waaronder natuurlijk het agens zelf, de hoeveelheid biologisch materiaal waaraan men blootgesteld kan worden en onder welke omstandigheden een eventuele blootstelling mogelijk zou kunnen zijn. Dit zijn belangrijke elementen die bijdragen aan een optimaal preventieplan.
Wat moet de werkgever doen?
De werkgever dient een aantal stappen uit te voeren om de juiste omstandigheden te creëren voor werknemers die werken met biologische agentia.
In de richtlijn wordt de werkgever verzocht om:
- een risicoanalyse voor biologische agentia uit te voeren;
- te zorgen voor adequaat medisch toezicht;
- acties te ondernemen om het risico voor de werknemers te beperken door:
- verwijdering of vervanging;
- preventie en beheersing van de blootstelling;
- informatievoorziening en training voor de werknemers.
Beoordeling gezondheidsrisico’s
Bij de risicobeoordeling moeten in elk geval de volgende vragen worden gesteld:
- Aan welke biologische agentia kunnen werknemers worden blootgesteld?
- Welke gezondheidseffecten of ziekten kunnen werknemers oplopen bij deze biologische agentia?
- Hoe komen de werknemers precies met deze biologische agentia in contact en hoe intensief is dit contact (frequentie en in welke mate)?
- Een deskundig oordeel over de gezondheidsrisico’s voor de werknemers als gevolg van blootstelling aan biologische agentia in de werksituatie.
- Zijn er kwetsbare werknemers aanwezig? Spelen leeftijd, medische of functionele beperkingen een rol?
In verschillende sectoren, zoals de gezondheidszorg en de diergeneeskunde, hoort het bij het werk dat niet zeker is of er biologische agentia aanwezig zijn. Dit onzekere risico en de maatregelen die daarvoor genomen moeten worden, moeten in de RI&E worden opgenomen (Arbobesluit 4.97).
Mocht er sprake zijn geweest van een incident of een verandering van processen op de werkvloer, bekijk de analyse dan opnieuw en pas aan waar nodig.
Preventie
De Arbowet verplicht werkgevers aandacht te besteden aan de risico’s die kwetsbare werknemers ondervinden door blootstelling aan biologische agentia. Problemen kunnen worden voorkomen door een goede preventie:
- Vanuit de risicobeoordeling stelt de werkgever een preventieplan op (uitgangspunten van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)).
- De werkgever houdt rekening met de arbeidshygiënische strategie.
- De veiligheidsmaatregelen moeten op het werkproces zijn afgestemd en de werknemers dienen goed te worden getraind in het naleven van veilige arbeidsprocedures.
De benodigde stappen voor het elimineren of reduceren van het risico voor de werknemers zijn afhankelijk van de eigenschappen van de biologische agentia.
(Door)ontwikkeling nieuwe micro-organismen
Er zijn zeer vele verschillende micro-organismen en zij komen zeer verspreid voor. Ook worden er steeds weer nieuwe micro-organismen ontdekt. Denk daarbij aan de nieuwe varianten van de vogelgriep of aan het Schmallenbergvirus. Of oude bekende organismen komen in een ‘’hogere risicovariant’’ voor zoals de drugresistente variant van de TB-bacterie.
Ook het feit dat micro-organismen zich kunnen vermenigvuldigen (of juist afsterven) is van grote invloed op de schatting van het gezondheidsrisico. Vaak is de risicoweging maatwerk, waarbij grote deskundigheid noodzakelijk is.
Samenwerking van belang
In de gezondheidszorg, binnen bedrijven en organisaties moet dan ook consequent worden samengewerkt door bedrijfsarts, arbeidshygiënisten en veiligheidskundige.
Mocht er sprake zijn van volksgezondheidsrisico met mogelijke verspreiding van het micro-organisme, dan is samenwerking met de GGD van belang.