Jaarlijks raakt in bedrijven nog steeds een te groot aantal werknemers gewond door ongevallen. We spreken dan van een arbeidsongeval of bedrijfsongeval. Het is belangrijk om deze ongevallen te voorkomen en te leren van hoe ze ontstaan. Want elke werknemer moet gezond en veilig kunnen werken.
Het uitgangspunt van de Arbowet is dat ieder bedrijf verantwoordelijk is voor de naleving van de arboregels voor de eigen medewerkers. Het voorkomen van ongevallen en onveilige situaties op het werk is daarbij een voorwaarde. De wet beschrijft de rechten en plichten van zowel werkgever als werknemer op het gebied van arbeidsomstandigheden.
Wat is een arbeidsongeval?
Een arbeidsongeval is een ongeluk tijdens het werk. De Arbowet omschrijft dit als een gebeurtenis op het werk of in werktijd die onmiddellijk leidt tot schade aan de gezondheid. Het kan gaan om een ongeval in een bedrijf, in een instelling of op een (bouw)locatie. Ook als de werknemer onderweg is voor het werk kan een ongeluk een arbeidsongeval zijn. Gebeurt er een ongeluk tijdens woon-werkverkeer, dan is dit meestal geen arbeidsongeval, omdat het niet onder werktijd is gebeurd.
Meldingsplicht arbeidsongevallen
Ernstige of dodelijke arbeidsongevallen moet de werkgever volgens de Arbowet direct melden aan de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA). De Arbeidsinspectie registreert alle belangrijke informatie en bepaalt op basis daarvan of er een ongevallenonderzoek plaatsvindt. Zo kan de werkgever worden gevraagd om zelf onderzoek te doen naar de toedracht van het ongeval en een verbeterplan op te stellen. Dit is de gedifferentieerde aanpak ongevalsonderzoek.
Over het algemeen is er sprake van een ernstig ongeval als het slachtoffer opgenomen wordt in het ziekenhuis, wanneer er blijvend letsel is of als het slachtoffer door het ongeval overleden is.
Ongevalsonderzoek
Een ongevalsonderzoek vindt zo snel mogelijk na de melding van een arbeidsongeval plaats. De Arbeidsinspectie vraagt dan altijd om de ongevalssituatie zo veel mogelijk ongewijzigd te laten. De inspecteur kan zich dan een goed beeld vormen over het ongeval.
Nadat de inspecteur zich een beeld heeft gevormd over het ongeval kan deze de werkgever vragen om zelf verder onderzoek te doen. In uitzonderingsgevallen kan de Arbeidsinspectie besluiten om dit zelf te doen. Wanneer er een dodelijk ongeval heeft plaatsgevonden of een ongeval met een kind (15 jaar en jonger) of jeugdige (16- en 17-jarigen), wordt dit altijd in zijn geheel onderzocht door een inspecteur van de Arbeidsinspectie.
Eigen onderzoek en verbeterplan
Het eigen onderzoek door de werkgever moet duidelijk maken hoe het ongeval heeft kunnen gebeuren en wat de directe oorzaken zijn. Op basis van het onderzoek maakt de werkgever een werkgeversrapportage met verbeterplan, die wordt beoordeeld door de Arbeidsinspectie. Wanneer de rapportage en het verbeterplan voldoende inzichten geven, wordt het onderzoek afgesloten. Tijdens de vervolginspectie controleert de Arbeidsinspectie of de werkgever de acties en maatregelen uit het verbeterplan heeft uitgevoerd. Zo niet, dan zal de Arbeidsinspectie handhaven.
Als de rapportage onvoldoende is, zal de Arbeidsinspectie het onderzoek zelf verder oppakken. Bij overtreding van de wettelijke regels kan de inspecteur een boeterapport opmaken. De werkgever kan dan een boete krijgen en moet maatregelen nemen om herhaling van het ongeval te voorkomen.
Strafrechtelijk onderzoek
Bij zeer ernstige en dodelijke ongevallen doet de Nederlandse Arbeidsinspectie onderzoek onder leiding van het Openbaar Ministerie (OM). Wanneer er een strafbaar feit is, wordt er proces-verbaal opgemaakt, dat wordt doorgestuurd naar het OM.
Zelfinspectie ongevalsonderzoek
De Arbeidsinspectie heeft een handreiking ontwikkeld voor werkgevers die zelf onderzoek doen naar het ongeval: de zelfinspectie Ongevalsonderzoek. Zo kunnen werkgevers voordat ze de rapportage indienen controleren of alle stappen uit het ongevalsonderzoek zijn doorlopen.
Tips
- Spreek mensen aan op hun onveilig gedrag.
- Zorg ervoor dat het telefoonnummer van ambulance, brandweer en de Arbeidsinspectie altijd binnen handbereik is.
- Neem voldoende preventieve maatregelen om een ongeval te voorkomen.
- Geef werknemers duidelijke informatie en instructies over veilig werken, zorg er ook voor dat ze zich hieraan houden.
Wilt u alle tips bij elkaar zien, download dan hier het boekje met tips.
Hoe leer je van ongevallen binnen een bedrijf?
Onderstaande animatie legt uit hoe je leert van ongevallen binnen het eigen bedrijf, maar ook van ongevallen bij andere bedrijven.
Een werkongeval zit in een klein hoekje... daarom is het belangrijk dat we gevaarlijke situaties kunnen herkennen. Door deze situaties te signaleren én te analyseren... én met andere bedrijven te delen kunnen we van ongevallen leren.
Alle oorzaken van - en maatregelen tégen - werkongevallen worden verzameld door het RIVM. Op www.lerenvoorveiligheid.nl kun je zoeken op type risico en op branche. Ook andere bronnen geven informatie, zoals een branche specifieke arbocatalogus of branche specifieke risico-inventarisatie en -evaluatie.Zo krijg je inzicht in de risico’s voor jouw bedrijf.
Wat moet je doen als je een gevaarlijke situatie ontdekt? Leg het werk stil... en bespreek het probleem met de leidinggevende of preventiemedewerker. Is de omgeving het probleem? Dan moet deze anders ingericht worden. Misschien blijken de gebruikte materialen niet geschikt. En als de manier van werken het probleem is, dan moet deze aangepast worden.
Daarnaast moeten werknemers voorgelicht worden over de risico’s en maatregelen. Als medewerkers de mogelijke oorzaken van een ongeval kennen, kunnen ze hier extra aandacht aan schenken.
Als werkgever heb je de plicht om te leren van ongevallen. Zo zet je incidenten... om in preventie... en zorg je ervoor dat jouw werknemers veilig en gezond kunnen werken.
Meer weten? Ga naar www.arboportaal.nl of www.lerenvoorveiligheid.nl.
