ZEA 2023: oplopend verzuim onder zelfstandigen, wel vaker oplossing arbeidsongeschiktheid
Bijna de helft van de zelfstandige ondernemers heeft dit jaar minder uren gewerkt door ziekte. Het aantal zelfstandigen dat uitvalt door een bedrijfsongeval is weer heel klein. Dat blijkt uit de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) die onlangs is gepubliceerd. Wel groeit het aantal dat een financiële oplossing heeft geregeld in het geval van arbeidsongeschiktheid.
De ZEA is een onderzoek van TNO en CBS naar de arbeidsomstandigheden en inzetbaarheid van zelfstandig ondernemers in Nederland. Zelfstandige ondernemers zijn personen die voor eigen rekening arbeid verrichten in een eigen bedrijf of praktijk en daarover winstaangifte doen voor de inkomstenbelasting bij de Belastingdienst. De ZEA is onder bijna 7000 zelfstandige ondernemers uitgevoerd, onder wie bijna 6000 zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en ruim 1000 ondernemers met personeel (zmp’ers).
Kans op arbeidsrisico’s
83% procent van de zelfstandigen uit het onderzoek geeft aan in goede gezondheid te zijn. Iets minder dan de helft (46%) heeft in 2023 afgelopen jaar minder uren gewerkt vanwege ziekte. Dit is meer dan vorig jaar, toen werkte 28% van de zelfstandigen minder uren door ziekte.
Bijna twee vijfde van de zelfstandigen heeft fysiek zwaar werk. 13% doet gevaarlijk werk. In de bouw ligt dit percentage hoger, daar doet 32% gevaarlijk werk. Toch krijgen zelfstandigen weinig te maken met arbeidsongevallen. Nog geen 2% van alle zelfstandige ondernemers heeft in 2023 een arbeidsongeval gehad. Zelfstandigen in de bouw krijgen hier vaker mee maken, in deze sector ligt het percentage op 3,4%. 29% van alle zelfstandigen werkt weleens met of dichtbij gevaarlijke stoffen die ongezond kunnen zijn. Iets minder dan de helft van de respondenten loopt naar eigen zeggen tijdens het werk kans op besmetting met een bacterie of virus.
Het gemiddeld aantal uur dat zelfstandigen aan beeldschermwerk besteden is niet hoog. Gemiddeld 3,6 uur per dag. 27% van de respondenten verricht minimaal 6 uur beeldschermwerk per dag.
Burn-outklachten toegenomen
Een klein aantal zelfstandigen (6%) heeft stressvol werk. Zelfstandigen met personeel hebben vaker stressvol werk dan zelfstandigen zonder personeel (11% versus 5%). Ongeveer 1 op de 10 zelfstandigen ervaart een werk-privé disbalans.
Het aantal zelfstandigen met burn-outklachten is vorig jaar toegenomen. In de periode 2017-2021 had 9% van de zelfstandigen enkele keren per maand of vaker last van burn-outklachten. In 2022 was dat 12% van de zelfstandigen. In het onderzoek is ook naar voren gekomen dat het aantal bevlogen zelfstandigen is gedaald. In 2015 gaf bijna driekwart van de zelfstandigen aan zich enkele keren per week of vaker bevlogen te voelen. Dit jaar is dat aantal gedaald naar 67%.
Oplossing arbeidsongeschiktheid
De ZEA laat ook zien dat meer ondernemers iets hebben geregeld voor als ze arbeidsongeschikt zouden raken. 65% van de respondenten uit het onderzoek geeft aan een financiële voorziening te hebben tegen het risico van arbeidsongeschiktheid. In 2021 was dat nog 63% en in 2019 was dat 59%. De meeste zelfstandigen geven aan terug te kunnen vallen op spaargeld of beleggingen. Ook sluiten steeds meer ondernemers zich aan bij een schenkkring, zoals een broodfonds. Het aantal zelfstandigen dat een arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft afgesloten is vrijwel gelijk gebleven vergeleken met 2019.