Bij het mechanisch bewerken van kwarts komt stof vrij dat je kan inademen. Het kwartsstof dat het meest gevaarlijk is, is respirabel kristallijn silica. Dat is gevaarlijker dan respirabel amorf silica.
De schadelijkheid van respirabel kristallijn silica wordt bepaald door twee factoren:
- Respirabel zegt iets over de grootte van de deeltjes. Het is een fractie van de stofdeeltjes dat na inademing (de inhaleerbare fractie) kan doordringen tot in de terminale bronchiën en in de longblaasjes.
- Kristallijn zegt iets over de kristalstructuur van de deeltjes. In kristallijn silica zijn het silicium en de zuurstofatomen regelmatig ten opzichte van elkaar gerangschikt. Waarschijnlijk is juist deze regelmatige structuur verantwoordelijk voor de specifieke gezondheidseffecten van silica in de luchtwegen.
De combinatie van de respirabele fractie en de kristallijne structuur zorgt voor schade diep in de luchtwegen waar zuurstof wordt opgenomen.