Collegetour en werkbezoek HMC Rotterdam - 11 november 2019

Het is maandag 11 november 2019 en staatssecretaris Van Ark brengt een bezoek aan de mbo-vakschool. Ze wordt door twee studenten rondgeleid door de praktijklokalen en is onder de indruk van de maatregelen die zijn genomen om veilig en gezond te kunnen werken.

Gezond en veilig leren werken tijdens de beroepsopleiding

“Natuurlijk is het belangrijk dat je je werk leuk vindt. Maar het is ook belangrijk dat het werk veilig gebeurt, zodat je ’s avonds weer gezond thuiskomt. Ook na tientallen jaren werken. Je gedrag op de korte termijn heeft effecten op de lange termijn. Jonge mensen die aan de start van hun loopbaan staan, moeten daarom al tijdens hun opleiding leren om veilig en gezond te werken.”

Frans Veringa, voorzitter van het College van Bestuur van het HMC, vertelt dat er heel wat punten zijn die aandacht moeten krijgen. Zo wordt er gewerkt met houtstof, lakken en lijmen en natuurlijk ook met gevaarlijke machines. “De studenten halen hier een ‘machinaal rijbewijs’, zodat ze weten hoe ze veilig moeten werken met machines.” Ook Ton Heerts, voorzitter van de MBO Raad, benadrukt de link met het onderwijs. “Je moet veilig leren werken. Zeker met gevaarlijke stoffen, want dat zijn echt sluipmoordenaars.”

Collegetour: verhalen uit het echte leven

Deze middag is er veel tijd ingericht om vragen te stellen aan Henri Willems en Pieter Janbroers. Henri Willems laste ruim 13 jaar opslagtanks in elkaar. Dat gebeurde in een gesloten ruimte waarin geen directe afzuiging aanwezig was. Er werden wel mondkapjes gebruikt, maar die bleken achteraf niet de juiste te zijn voor dit werk. Op zijn 37e zakte hij op zijn werk in elkaar. Hij is ernstig ziek (COPD, astma en longspasmen) en is met een longcapaciteit van slechts 32% afhankelijk van zuurstoftoevoer. Als hij zijn verhaal doet, praat hij in korte zinnen, ondertussen hoor je het zuurstofapparaat aanslaan. De emotie in zijn verhaal spreekt boekdelen. Een student vraagt aan Henri of zijn geschiedenis ervoor heeft gezorgd dat er zaken zijn aangepast in het bedrijf waar hij werkte. Henri: “Er is afzuiging op de machines geplaatst en er wordt nu gewerkt met hogedrukkappen. Alles is aangepast, ook omdat alles werd afgekeurd tijdens de inspectie.” Een student vraagt of er nog speciale aanpassingen voor Henri zijn genomen. Het antwoord is confronterend: “Nee, want ik werk er niet meer. Ik ben volledig afgekeurd. Ik ben hier nu voor jullie, maar het kost me een week om weer bij te komen. Morgen ben ik helemaal niets waard. Ik heb een scootmobiel en een traplift in huis om me te kunnen redden. Met mijn vrouw en kinderen pik ik de mooie dagen eruit en geniet daarvan zolang het nog kan.”

Pieter Janbroers studeerde 2 jaar geleden af aan niveau 4 van het HMC. Vlak voordat hij zijn eigen bedrijf zou beginnen als timmerman, kreeg hij een ongeluk met een tafelzaag. Hierbij raakte hij de helft van zijn middelvinger en ringvinger kwijt. Momenteel zit Pieter nog middenin zijn revalidatietraject. Over een half jaar wil hij kijken of hij weer aan het werk kan, maar of hij zijn oude beroep weer kan oppakken, is nog maar de vraag. Hij steekt zijn hand in de lucht. “Veel kleine dingen kan ik niet goed meer, zoals drummen en gitaar spelen.” Net als Henri benadrukt hij dat je zelf ook goed na moet denken: “Werkgevers weten het ook niet altijd.” De studenten vragen zich af of Pieter niet bang is geworden voor deze of andere machines. Dat is gelukkig niet het geval, maar hij is zich wel bewust geworden van het feit dat een risico in een klein hoekje zit. “Het ongeluk is gebeurd toen het warm was. En het was saai werk. Daar ben ik me nu wel bewust van: als je op routine gaat werken, zeker bij saai werk, moet je juist alert zijn.”

Staatssecretaris Van Ark is ook onder de indruk van de verhalen van deze jonge mensen. “Pak de verhalen van Henri en Pieter mee. Je hoeft het niet zelf mee te maken om ervan te leren. En wees vooral ook heel trots op je vak.”

Klachten door werk

De studenten geven aan dat ze schrikken van de cijfers: jaarlijks sterven 4100 mensen vroegtijdig aan de gevolgen van beroepsziekten, waarvan 3000 door blootstelling aan stoffen op het werk. Werknemers in de timmerbranche hebben ruim tweemaal zo vaak een arbeidsongeval als werknemers in andere beroepen. Arbeidshygiënist Peter van Balen komt regelmatig bij bedrijven en vertelt dat er vaak wordt gedacht dat er geen gezondheidsklachten door het werk zijn, maar dat die er, na doorvragen, wel blijken te zijn. “Men gaat pas naar de bedrijfsarts als er echt serieuze klachten zijn én de link met het werk wordt gelegd. Gezondheidsklachten door werk komen veel vaker voor dan je denkt.” Een werkgever geeft aan dat er in de meeste bedrijven in de branche veel wordt gedaan om veilig en gezond te kunnen werken. “Er worden veel mogelijkheden geboden om gezond en veilig te werken, dus doe dat ook.”

Van Balen legt de link met vakmanschap: “Vakmanschap gaat veel over trots zijn, maar het moet ook veilig. Hier op de opleiding wordt veel aandacht gegeven aan technieken die bijdragen aan gezond en veilig werken. Dit moet je meenemen naar het bedrijfsleven.”

In gesprek over het keuzedeel

Tijdens rondetafelsessies wordt in kleinere groepen van (leerwerk)bedrijven, docenten en andere belanghebbenden verder gesproken over de implementatie en de inhoud van het keuzedeel ‘Verdieping blijvend fit, veilig en gezond werken’. Voor de timmerindustrie heeft de Stichting Sociaal en Werkgelegenheidsfonds Timmerindustrie (SSWT) het voortouw genomen om dit keuzedeel op maat te maken voor beroepsopleidingen in deze sector. Het keuzedeel wordt positief ontvangen, maar onder andere over de manier van toetsen zijn nog wel wat vragen. “Veilig werken wordt standaard meegenomen in praktijklessen. Het keuzedeel is verdiepend en moet vooral iets toevoegen op het gebied van gedrag en communicatie. Dat kun je eigenlijk niet toetsen met een rijtje theorievragen.” Er wordt gezocht naar manieren om studenten bewuster te maken op een manier die aansluit bij hun belevingswereld. Tal van mogelijkheden om dit op te lossen passeren de revue, van toetsing met virtual reality, tot logboeken en vlogs. Certificering zou toegevoegde waarde kunnen hebben en het is zinvol om het keuzedeel ook als nascholing voor werknemers beschikbaar te stellen.

Weerbaarheid

Een werkgever van een leerwerkbedrijf benadrukt dat het bedrijfsleven de noodaak van veilig en gezond werken inziet. Daarom pleitte hij ook voor het hebben van een goede cultuur binnen bedrijven: “Een cultuur waarin het heel normaal is om over veiligheid te praten, waarbij opmerkingen van leerlingen serieus worden genomen." De doorvertaling van veilig en gezond werken op leerwerkplaatsen komt deze middag meerdere keren ter sprake. Arjo van Amerongen, locatiedirecteur van het HMC, herkent dit. “Wij zien het dan ook als een taak voor ons als school om de weerbaarheid van de studenten te verhogen, zowel richting je medestudenten als in de beroepspraktijk. Gezond en veilig werken moet normaal worden.”