Overal waar sprake is van elektrische stroom of zendsignalen ontstaan elektromagnetische velden. Bij huishoudelijke apparatuur waarbij relatief kleine elektromotoren, transformatoren of zenders worden toegepast (zoals mixers en computers) is de sterkte van deze elektromagnetische velden te laag om bekende effecten op de gezondheid te veroorzaken. In de buurt van sommige bronnen kunnen de elektromagnetische velden leiden tot gezondheidseffecten. Wie hier in zijn werk mee te maken heeft moet daarom de juiste voorschriften in acht nemen.
Gevaar
Elektromagnetische velden kunnen gevolgen hebben voor de gezondheid van werknemers. De mate waarin en manier waarop is afhankelijk van de frequentie en de veldsterkte. Als de velden sterk genoeg zijn, ontstaan elektrische stroompjes die tintelingen of pijn kunnen veroorzaken, of neemt het lichaam energie op waardoor het opwarmt. Een te sterke stijging van de lichaamstemperatuur kan leiden tot schadelijke gezondheidseffecten.
Elektromagnetische velden die zwakker zijn dan de wettelijke blootstellinglimieten hebben deze effecten niet en er is ook geen bewijs dat deze lage veldsterkte op lange termijn tot gezondheidsschade leidt. Zodra de blootstelling ophoudt, houden de effecten ook op. Wel kunnen elektromagnetische velden ook onder deze blootstellingslimieten gevolgen hebben voor de gezondheid en veiligheid van werknemers met een verhoogd risico. Dit geldt bijvoorbeeld voor werknemers met een medisch hulpmiddel zoals een pacemaker.
Risicoberoepen
Sterke elektromagnetische velden zijn onder andere te vinden binnen hoogspanningsstations en transformatorhuisjes, of in de buurt van zendinstallaties en bepaalde ziekenhuisapparatuur zoals een MRI-scanner. Ook bij elektrisch lassen en industriële verwarmingstechnieken heeft men te maken met sterke elektromagnetische velden.
Werknemers die met deze bronnen werken kunnen gezondheidsschade ondervinden als niet de juiste maatregelen worden getroffen. Het gaat bijvoorbeeld om elektromonteurs, lassers en medisch personeel.
Wettelijke voorschriften elektromagnetische straling
Afdeling 4b ‘Elektromagnetische velden’ van hoofdstuk 6 van het Arbeidsomstandighedenbesluit stelt eisen aan het gebruik van toestellen die schadelijke elektromagnetische velden kunnen uitzenden. Voor jongeren onder de 18 jaar is het verboden om met apparaten te werken die schadelijke elektromagnetische velden kunnen uitzenden.
Nederlandse praktijkgids 'Elektromagnetische velden in arbeidssituaties'
Voor Nederlandse bedrijven is de gids ‘Elektromagnetische velden in arbeidssituaties’ opgesteld. Deze is in eerste instantie bedoeld voor werkgevers die willen bepalen of er voor hun werknemers risico's van elektromagnetische velden in de werkomgeving kunnen zijn. Daarnaast kan deze gids nuttig zijn voor geïnteresseerde werknemers en voor preventiemedewerkers en arbodeskundigen, zoals arbeidshygiënisten, veiligheidsdeskundigen en bedrijfsartsen. De gids geeft een beknopte uitleg over de aard en de risico's van elektromagnetische velden, de inpassing van de risicobeoordeling en maatregelen in de Nederlandse wet- en regelgeving en een overzicht van de werkomgevingen waarin relatief sterke elektromagnetische velden kunnen voorkomen. Deze gids kan werkgevers een snelle indicatie geven of er een uitgebreidere inventarisatie en evaluatie van de risico's van elektromagnetische velden nodig is. Voor werkomgevingen waar dat het geval is, verwijst deze gids naar meer gedetailleerde bronnen van informatie en zegt deze iets over de bruikbaarheid van oudere documenten en richtsnoeren.
Europese gidsen
Ter ondersteuning van het proces van Risico-Inventarisatie en –Evaluatie (RI&E) heeft de Europese Commissie een gids met goede praktijken bij richtlijn 2013/35/EU laten opstellen. De definitieve Nederlandstalige versie bestaat uit de volgende delen:
Naast bovengenoemde delen is er ook de ‘Niet-bindende gids van goede praktijken voor de tenuitvoerlegging van Richtlijn 2013/35/EU - Elektromagnetische velden – Gids voor het mkb (11/11/2015)’. De Nederlandse praktijkgids vervult dezelfde functie, maar is toegespitst op de Nederlandse situatie. Het advies is dan ook om van de bovengenoemde Nederlandse praktijkgids uit te gaan en niet van de ‘Niet-bindende gids van goede praktijken voor de tenuitvoerlegging van Richtlijn 2013/35/EU - Elektromagnetische velden – Gids voor het mkb (11/11/2015)’.
Meer informatie
Het RIVM heeft een aparte webpagina 'Elektromagnetische velden op het werk'. Hierop is meer informatie te vinden over bronnen en risico's, wet- en regelgeving en wetenschappelijk onderzoek over elektromagnetische velden.
Het Antennebureau heeft een aparte webpagina over elektromagnetische velden van antennes en gezondheid. Daarop wordt verwezen naar informatie over veilig werken bij antennes. Werkgevers kunnen via het Antennebureau zien waar antennes staan en welke frequenties en vermogens worden gebruikt. Verder beantwoordt het Antennebureau algemene vragen over antennes per e-mail en telefoon.