Aansprakelijkheid van de werkgever

Werkgevers zijn primair verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden in de onderneming. Als een werknemer een ongeval krijgt of schade oploopt, kan dat onder de aansprakelijkheid van de werkgever vallen. Dit geldt ook als gewerkt wordt met uitzendkrachten, zzp’ers en stagiairs. De Nederlandse Arbeidsinspectie kan een boete opleggen of zelfs een proces-verbaal opmaken als een bedrijf zijn verplichtingen ter bescherming van zijn werknemers niet nakomt. Voor werkgevers is het dus zaak de voorschriften uit de Arbowetgeving en het Burgerlijk Wetboek serieus te nemen en na te leven.

Wat staat in de wet? 

In de Arbowet staat precies aangegeven voor welke feiten de Arbeidsinspectie een boete kan opleggen, bijvoorbeeld voor het:

  • niet of onvolledig voorhanden hebben van een Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) (inclusief Plan van Aanpak);
  • niet of onvoldoende geven van voorlichting en onderricht;
  • niet melden van een arbeidsongeval;
  • niet organiseren van de preventietaken, bijvoorbeeld door een preventiemedewerker;
  • niet mogelijk maken van een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO).

Ook in een groot aantal artikelen uit het Arbobesluit staan feiten genoemd waarvoor de Arbeidsinspectie kan beboeten. Bijvoorbeeld voor het niet nemen van maatregelen om schadelijk lawaai te voorkomen of te beperken.

Aansprakelijkheid voor schade

Daarnaast kan een werkgever aansprakelijk gesteld worden voor de schade die een werknemer heeft opgelopen tijdens zijn werkzaamheden, zoals beschreven in het Burgerlijk Wetboek, artikel 7:658. Volgens dit artikel heeft de werkgever een zorgplicht voor de veiligheid van de werkomgeving van de werknemer. Zo dient een werkgever ervoor te zorgen dat lokalen, werktuigen en gereedschappen zijn ingericht en onderhouden om te voorkomen dat de werknemer schade lijdt. Daarbij hoort ook dat de werkgever (veiligheids)instructies geeft en daarop toezicht houdt. Schiet de werkgever tekort in zijn zorgplicht, dan is hij jegens de werknemer aansprakelijk voor de schade die deze in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt. Lees het volledige artikel hier

Proces-verbaal

Wanneer sprake is van een situatie waarbij levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van de werknemers ontstaat of te verwachten is, kan de Arbeidsinspectie een proces-verbaal opmaken. Dit proces-verbaal wordt door de Arbeidsinspectie toegezonden aan het Openbaar Ministerie. De officier van justitie bepaalt vervolgens of het bedrijf strafrechtelijk vervolgd wordt voor dat strafbare feit.

Als het bedrijf vervolgd wordt door de officier van justitie, zal de werkgever zich moeten verantwoorden voor de strafrechter met betrekking tot het strafbare feit. 

Aansprakelijkheid derden en gasten

Ook als niet-eigen werknemers in het bedrijf werken, moet de werkgever volgens de Arbowet voorlichting geven over de arbeidsomstandigheden. Wanneer het bedrijf mensen inhuurt voor bijvoorbeeld de reparatie van de cv-installatie, is de werkgever van de desbetreffende cv-monteur in dat geval verantwoordelijk voor diens arbeidsomstandigheden.

Daarnaast kent de Arbowet een algemene bepaling (artikel 10) die bepaalt dat elk bedrijf visiterende gasten moet beschermen tegen gevaren voor veiligheid en gezondheid. Als bijvoorbeeld de lift defect is, dan moet dat worden gemeld, zodat werknemers én gasten geen gevaar lopen. 

Verantwoordelijkheden werknemers

Hoewel de werkgever primair verantwoordelijk is voor de arbeidsomstandigheden in het bedrijf, hebben ook de werknemers verplichtingen. Als zij zich daar niet aan houden, kunnen ook zij een boete krijgen van de Arbeidsinspectie. Een boete kan bijvoorbeeld worden opgelegd voor het verwijderen van een beveiligingsmiddel op een machine.

Maatregelen

Om ervoor te zorgen dat een bedrijf zijn werkgevers voldoende beschermt tegen arbeidsrisico’s, is het voor werkgevers verstandig om de volgende maatregelen na te leven:

  • Het onderwerp arbeidsomstandigheden dient te worden gezien als een vast onderdeel van het totale ondernemingsbeleid. Het opstellen en naleven van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en plan van aanpak is hiervoor de basis. 
  • Alle medewerkers moeten regelmatig worden geïnformeerd en voorgelicht over risico’s en gevaren, en de beschermende maatregelen. Dit geldt zeker voor nieuwe werknemers en visiterende gasten op het bedrijfsterrein.
  • Bij onzekerheid of onduidelijkheid over Arbowet en -regelgeving moet een (in- of externe) deskundige geraadpleegd worden.